صرف گیاهان دارویی از دیرباز در منطقه بختیاری مورد توجه بوده تا جایی كه در سفرنامه ناصرخسرو بدان اشاره شده و دهقان سامانی نیز در شعری برگرفته از سعدی شیرازی بدان اشاره كرده است.
كوهستان های بختیاری در هر فصل، محل رویش گیاهان معطری است كه درمان بسیاری از امراض، موثر و مفید است و از این رو عشایر استان در بسیاری موارد بیماری خود را با عصاره این گیاهان درمان می كنند.
با توجه به وجود بیش از 150 گونه گیاه دارویی و با خواص درمانی در بختیاری اكنون به درمان چند نوع بیماری از طریق گیاهان دارویی در مناطق بختیاری می پردازیم:
-1 درمان سردرد: « گل برنجاس » كه گیاه بومی می باشد را دم كرده و می خورند، برگ بید مجنون را دم كرده و آبش را می خورند، آب سرد را در كف دست ریخته و از راه دماغ نفس می كشیدند تا خوب شود.
-2 درمان سرماخوردگی: برای درمان سرماخوردگی، گل برنجاس و گل «پشمالو» و گل گاوزبان و گل ابریشم را با هم مخلوط و دم كرده و آنها را می خورند.
-3 درمان بریدگی: برای درمان بریدگی برگ گیاه پرمنگنات را پودر كرده و در محل بریدگی می ریختند و برای جلوگیری از عفونت بریدگی برگ گیاه «بوبر» را داخل پارچه گذاشته و روی بریدگی یا در نزدیكی محل بریدگی پارچه را می بستند تا از طریق بوی این گیاه عفونت به محل بریدگی سرایت نكند.
-4 درمان برفك دهان نوزاد: برای درمان برفك دهان نوزاد نمك و خاكستر چوب بلوط و گیاه موسیر را مخلوط نموده و در قسمت برفك نوزاد می مالیدند، قره قروت را به قسمت برفك می مالیدند. روش دیگر بدین صورت بود كه گیاه خاك شیر را با آب مخلوط نموده و بعد از یك شب ماندن، كمی از آن را به نوزاد می خوراندند.
-5 درمان بیماری سرخك: این بیماری در منطقه بختیاری «سوریز» نام دارد و برای درمان آن، گیاه خاك شیر را با آب مخلوط كرده و قبل از صبحانه به بیمار می خورانند.
-6 درمان دمل: برای درمان دمل برگ گیاه «دینشت» را با شیر مخلوط نموده و به صورت مرحم روی دمل می گذاشتند تا چند روز دیگر دمل پخته شده و با سوزن چرك دمل را خالی می كردند.
-7 درمان زگیل: روش درمان زگیل بدین صورت بود كه قارچی بنام «پیفه» در تنه درخت بلوط رشد می كند و تكه ای از آن را كنده و آتش می زدند و سپس روی زگیل گذاشته تا از بین برود.
-8 درمان بیماری عقیمی در مردان: به فرد مبتلا، دارچین، زنجفیل و عسل مخلوط شده را در صبحانه می دادند تا بخورد و این كار طی دو سه ماه انجام می شد.
-9 درمان بیماری یبوست: برگ گیاه گل بنفشه را دم كرده و می خوردند و در فصل پاییز و زمستان از ریشه آن استفاده می كردند.
-10 درمان اسهال: برای درمان این بیماری آرد سنجد بنام «آرد كنار» را می خورند و یا اینكه برنج و ماست می خورند و یا اینكه چهار دارو بنام پونه، جوشنده، «اورشم» و مذاله را با هم مخلوط و دم كرده و آبش را می خورند.
-11 درمان زخم معده و ورم معده: برای درمان این بیماری ابتدا تخم بلوط را می پزند و به مدت دو یا سه روز آنها را در آب انداخته تا تلخی آن از بین رود، سپس آنرا خورد كرده و پودر آن را با ماست مخلوط كرده و می خورند.
-12 درمان دندان درد: برای درمان دندان درد چوب سدر را در آب جوش می جوشاندند و آب آنرا قرقره می كردند و یا اینكه برای درمان آن از تریاك استفاده می كردند بدین صورت كه تریاك را در قسمت دندانی كه درد می كرد می گذاشتند یا اینكه چای یا نمك را جوشانده و آبش را در دهان قرقره می كردند.
-13 درمان گل مژه: برای درمان این بیماری كه اصطلاحاً به آن «گی و نو» می گویند، برگ پیاز را داغ نموده و در قسمت گل مژه می گذارند و یا اینكه شیره درختچه گون را با شیر مخلوط نموده و در قسمت گل مژه می گذارند تا خوب شود.
-14 درمان خونریزی لثه: برای درمان این بیماری خاكستر چوب بلوط را با نمك و گیاه موسیر مخلوط و لثه را با آن می شویند.
-15 درمان كچلی: درمان كچلی بدین صورت بوده كه شیره درخت انجیر را به سر می مالیدند و پس از مدتی آنرا با آب شستند.
-16 درمان روماتیسم: برای درمان این بیماری ریشه گیاه «میجور» را جوشانده و می خورند و یا اینكه دانه گیاه «تتم بر» را كوبیده و در محل درد می مالیدند.
-17 درمان بیماری یرقان (زردی): برای درمان این بیماری ابتدا فرد مبتلا را لخت نموده و دسته ای از شاخ و برگ درخت بید را روی زمین پهن می كردند تا بیمار روی آن بخوابد و روی بدنش را نیز از شاخ و برگ پر می كردند سپس دوغ ترش را روی بدن بیمار ریخته و در توبت دوم آب سرد می ریزند و بعد از دو سه ساعت كه فرد احساس سردی می كرد، بزغاله قهوه ای رنگ را كشته و خونش را روی سربیمار می ریزند تا بدنش آغشته به این خون شود و بدین روش این بیماری را مداوا می كردند.
اكنون به طور مختصر به معرفی چند نمونه از گیاهان دارویی استان و راهكارهای درمانی آنها می پردازیم:
كاردین: گیاه تندی كه در كوه می روید و برای پختن آش هم از آن استفاده می شود، گرم است و برای دفع گرمی- دل درد- سر درد و بادی كه در كمر وران است استفاده می شود.
اندش: اندش سبزی كوهی است كه خیلی تند است، شكل تره پیاز ولی پهن تر و چهار پنج تخته می باشد و پوست آن از تره پیاز پهن تر و سفت است، دو سه لبه می باشد و یك لبه كوچك وسط ان می باشد. این گیاه هر چه به سمت مناطق گرمسیری برویم بیشتر رویش دارد و برای درمان شكم درد – تصفیه خون- اسهال و بادی كه بدن دارد استفاده می شود، خاصیتی شبیه انسولین دارد كه باعث دفع قندخون شده برای دفع گرمی مفید است و آنرا در آش یا در برنج مصرف می كنند.
سُر گیاه: همان سرخ گیاه است، گیاهی قرمز رنگ كه در نوك كوه می روید- گرم است و باعث باز شدن رگها می شود- آنرا كوبیده با پی بز مخلوط می كنند و روی محل سوختگی می مالند.
بنُصر: به بُنصر، بُصر هم می گویند، برای دفع سنگ كلیه، سینه درد و گلو درد مفید است، بنصر را صبح مثل چایی می جوشانند و استفاده می كنند. این گیاه گرم است و برای رفع سردی مفید می باشد گاهی نیز تازه آنرا پخته و با روغن سرخ می كنند، ترشی محل كه به آن قارا می گویند به آن اضافه كرده و می خورند.
بلوط: پوست بلوط را جفت می گویند آنرا با آب پخته و از آب آن جهت پایین آوردن فشار خون و تسكین درد معده استفاده می كنند. بلوط را می كوبند و آنرا آرد می كنند كه به آرد بلوط كلگ می گویند. از كلگ بلوط برای درمان اسهال استفاده می كنند.
پونه: كه به زبان محلی پینه می گویند، گرم است برای دفع اسهال- عفونت روده استفاده می شود- ریشه آنرا پخته و با آب نبات می خورند. برگ و گلهایش را نیز جدا كرده و در دوغ یا ماست می ریزند.
ریواس: برای درمان زردی ( یرقان) استفاده می شود آنرا خشك كرده می سایند همراه با زردچوبه و دوغ به سر بیمار می مالند.
نانا: گیاهی گرم است كه آنرا می چینند-خشك می كنند و به گوشت می زنند- دم كرده آن برای درد شكم مفید است.
اشو: گرم است برای ناراحتی مثانه و عفونت زنان استفاده می شود. هر زنی كه سردی دارد آن را پخته و با نبات استفاده می كند- برای رفع سردی مفید است.
توله: گیاهی گرم است كه به صورت آب پز پخته برای دفع عفونت استفاده می شود.
چویل: خاصیت ضد عفونی دارد برای جلوگیری از فاسد شدن گوشت و ضد عفونی كردن آن چویل را زیر و روی گوشت مالیده تا دیرتر فاسد شود.
كومه: گیاهی است گرم – دارای گل سفید كه ساقه آن زیاد بلند نمی شود – خاصیتی شبیه گچ دارد كه در شكسته بندی استفاده می شود. هنگامی كه با تخم مرغ مخلوط می شود محكم و سفت شده و به جای گچ روی قسمت شكسته می مالند و با پارچه روی آنرا می بندند- این گیاه هم چنین برای دفع عفونت نیز مفید است و خاصیت زنگ زدایی دارد.
تره كوهی: با تخم مرغ استفاده می شود و برای دفع سردی مفید است.
از رونی اول: گیاهی محلی است كه در بعضی نقاط بختیاری مثل روستای سرآقا سید می روید و از آن برای درد دندان استفاده می كنند. برای درمان درد در نقاط دیگر بختیاری از سقز گیاه «بَن» نیز استفاده می كنند. این شیر را روی دندان گذاشته و باعث جذب عفونت دندان می شود و درد دندان بهبود پیدا می كند.
گل خنی: همان گل ختمی است برای عفونت ادرار و ناراحتی مثانه مفید است آنرا روی مثانه و شكم می بندند و باعث دفع عفونت می شود.
جوشیر كلفس: جوشیر كرفس است – به منظور رفع تب و استفراغ و مسمومیت در اطفال و كودكان استفاده می شود.
بریزه بند: شیره ای است كه از درختان می گیرند، مانند موم است. برای كشیدن عفونت دندان روی دندان می مالند. برای درمان ترك پا و درد سینه هم مفید است. خوردن آن با آب جوش مفید می باشد.
گیاه زرآبی: همان زرد آبی است گیاهی گرم است به منظور تصفیه خون و رفع كننده درد مفاصل استفاده می شود.
ریشه كرفس: برای دفع رماتیسم مفید است، از آب آن استفاده می شود و دفع كننده سردی نیز می باشد.
ترشی انار و لیمو: دانه های خشك شده انارا ترشی انار گویند كه در غذا به عنوان چاشنی استفاده می شود و برای دفع مسمومیت نیز مفید است.
للیسُر: گل سرخی است، كه برای تنگی سینه مفید است دانه های درون گل آنرا هنگامی كه رسیدند جدا كرده و می خورند، دم كرده این گیاه مورد استفاده قرار می گیرد.
نظرات شما عزیزان:
.gif){kind=small}
تبادل لینک هوشمند 
<-PollName->
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت:
